چرا از بعضی ها خوشمون نمیاد
وقتی از یکی خوشمون نمیاد چه اتفاقی تو مغز میفته
اگر تاحالا کسی رو تو فِیسبوک آنفْرِند کردید یا تو توییتر میوت، پس میفهمید اینکه آدم قلبا از یکی بدش بیاد چه جوریه. اگرچه اینها راهِ حلِ «از دل برود هر آنکه از دیده رود» میدن و زندگیمون رو به ظاهر از چیزی که دوست نداریم پاک میکنند، ولی هیچ وقت واقعا از احساسِ «تنفر» دورمون نمیکنند.
در واقع تنفر یک مکانیسمِ زیستیه که انسان قرنها ازش استفاده کرده، حتی خیلی قبلتر از اینکه جنگلِ شبکههای مجازی روی کار بیان و کنترل رو بدست بگیرند. تو این مقاله طوری که بدن و ذهن تو مبحثِ تنفر کار میکنند رو میخونیم.
پاسخِ بدن وقتی از کسی خوشمون نمیاد
برای اینکه متوجه شیم وقتی از یکی خوشمون نمیاد تو بدنمون چی میگذره میتونیم با شناختِ ترس شروع کنیم. همونطور که رابرت ساپولسکی در «چرا مغزتون از بقیهی آدمها بدش میاد» نوشته، ما وقتی کسی که حتی ظاهرش با ما متفاوته رو میبینیم، «تو آمیگدالا ترجیج و تبعیض فعال میشه» که یعنی اون بخشی از مغز که با ترس و خشونت در ارتباطه قدرت میگیره. وقتی با عملمون به این احساسِ درونی مهرِ تایید زده میشه، جرقهی یک الگوی طولانی مدت از تنفر هم زده میشه: اگر به چشم ببینید کسی اذیتتون کرده، ترستون از اون شخص منطقی میشه.
وقتی تجربههای بدمون با آدمها' روی هم انباشته میشه احساساتِ منفیِ ما نسبت به اونا قویتر میشه، و این افکارِ منفی پاسخِ جنگ-یا-فرار رو تو بدنمون بوجود میاره. همونطور که اِیجِی مارسدن، استادیارِ روانشناسی در کالجِ بیکن لیزبرگ، فلوریدا، میگه «پاسخِ جنگ-یا-فرار روشِ بدنمون برای سَر کردن با عاملِ استرسزاست.»
عاملهای استرسزایی که باعثِ پاسخِ جنگ-یا-فرار میشن، لزوما شرایطِ مرگ یا زندگی نیستند. مارسدن توضیح میده «متاسفانه بدنِ ما نمیتونه فرقِ بینِ عاملِ استرسزای واقعی (با چاقو دنبال شدن) و یه عاملِ استرسزایی که فقط از طرفِ ما حس شده (کار کردن با کسی که ازش بدمون میاد) رو تشخیص بده. برای همینه که دیدنِ پُستهای قلدرِدبیرستانتون میتونه دوباره احساسِ اینکه هدفِ قلدری قرار گرفتید رو تداعی کنه: ارتباط دادنِ ترس به تنفر از کسی، موجبِ نیاز به محافظت از خود میشه.»
احساساتِ منفی به بدنمون استرس وارد میکنه
به مرورِ زمان، بدنمون که این پاسخ رو به عنوانِ استرس تلقی کرده ما رو طوری آببندی میکنه که نسبت به اعمالِ شخصی که ممکنه نسبت بهش خنثی باشیم شکاک شیم. مارسدن توضیح میده «در ذهن ارتباطاتِ نورونی قویتر میشن و باعث میشه به بخشهای منفیِ اون شخصِ خنثی بیشتر توجه کنیم. حتی اگر قرار باشه اون فرد کارِ مثبتی انجام بده، به چشممون نمیاد و بیشتر به منفیها دقت میکنیم، چون به مغزمون آموزش دادیم همچین کاری کنه.» این قضیه مشخص میکنه که چرا از کسی که خوشمون نمیاد لیستِ بلندبالایی از نکاتِ منفیاش داریم، حتی وقتی ذهنِ منطقیمون بهمون میگه که باید یه چیزِ تو دل برویی دربارهی این شخص وجود داشته باشه.
برانگیختگیِ شدیدِ غریزهی ترسمون باعث میشه از ارتباطاتِ آینده با آدمهایی که ازشون خوشمون نمیاد هراس داشته باشیم. در عوض، همین اتفاق هم باعث میشه از اون افراد بیشتر متنفر شیم، که این هم احساساتِ ناخوشایندِ اولیهمون نسبت به اونها رو تایید میکنه. به این ترتیب، تنفرمون از آدمهای دیگه به شکلِ ماری که دمِ خودش رو بخوره میشه: ازشون بدمون میاد چون باعث میشن حسِ بدی داشته باشیم، و حسِ بدی داریم چون ازشون بدمون میاد.
چطوری به تنفر غلبه کنیم
ازون جایی که نمیتونیم آدمها رو مثل سریالِ «بلک میرِر» میوت و خاموش کنیم، باید یاد بگیریم چطوری به تنفرمون غلبه کنیم تا بتونیم به زندگی روزمرهمون ادامه بدیم. همون طور که مارسدن اشاره کرد، تنفرمون میتونه به شکلِ منفی روی رفتارمون با همکارها و دوستامون تاثیر بذاره. «اگه از یکی خوشمون نیاد، ممکنه بدون اینکه متوجه باشیم حرفش رو قطع کنیم و حوصلهاش رو نداشته باشیم. اونها هم که این بیادبی ما نسبت به خودشون رو میفهمن اغلب با یه واکنش بیادبانه جوابمون رو میدن، که همین نظر و افکارِ منفی ما دربارهی اون شخص رو تصدیق میکنه.»
مارسدن میگه کلیدِ شکستنِ این دورِ باطل، مایندفولنس یا ذهنآگاهیه؛ وقتی به اینکه چطور تنفر روی بدن و رفتارتون تاثیر میذاره آگاهی داشته باشید، میتونید خودتون رو به یه پاسخ منطقی شرطی کنید. وقتی حرف از «تنفر» میشه، شاید «از دیده و دل رود، از کنترل هم رود» شعار بهتری باشه! ازونجایی که تنفر ریشه در ترس داره، احتمالا اگر آگاهی بیشتری نسبت به اینکه تنفرتون از کجا نشأت میگیره داشته باشید، کمکتون کنه به اثرش در رفتارتون غلبه کنید.
اپلیکیشن مدیتیشن چطور میتونه کمک کنه
جلسات راحت و آنلاین ما میتونه بهتون کمک کنه به مهربونی، تمرکز، سلامت عمومی و شادی بیشتری دست پیدا کنید و اضطراب و استرس رو کاهش بدید.
برای شروع میتونید یکبار از مدیتیشنهای رایگانِ سلامتفول استفاده کنید و سپس با اشتراک و استفاده از دورههای متنوع، روی همراهِ همیشگیتون تو دنیای استرسزا حساب کنید.