بارِ قبل که به تهران و به منزل پدریم برگشتم، متوجه شدم پدرم موقع پوشیدن تیشرت و پیراهن با مشکلاتی مواجه میشه. موقع پوشیدن تیشرت، عوض اینکه تیشرت رو بالای سر ببره و دستها رو وارد آستین ها کنه، از کمر دولا میشه تا دستها رو کمتر بالا ببره.
کمی ازش پرس و جو کردم و فهمیدم که شانه سمت چپ از حدی بالاتر نمیاد و دچار محدودیت در دامنه حرکتی شده. خب، با چند تست و بررسی ساده میشد فهمید که با شانه ی یخ زده یا frozen shoulder مواجه هستیم.
شانه یخ زده چیست Frozen Shoulder
شانه یخ زده به طور عام در خانومها بیشتر مشاهده میشه و در سنین بین ۴۰ تا ۶۵ سال شایع تر هست. اگر بخوایم بطور آناتومیکال بشناسیمش، فردی که دچارش هست رو میبریم به اتاق عمل و با یک سوزن آرتروسکوپی که سرش دوربین وصل شده باشه، داخل شانه اش رو تماشا میکنیم. اونجاست که میبینیم بافت های درونی کپسول نگه دارنده ی مفصل شانه حشک و ملتهب شده.
(تصویر)
بذارید ساده تر بگیم، مفصل شانه مثل یک گوی و کاسه هست که درون یک بادکنک پر آب زله ای قرار \رفته و تمامی تاندون ها و بافت ها از این حالت ژلاتینی بهره مند میشن و مفصل شانه ی ما که بیشترین دامنه حرکتی در بین مفاصل بدن دارد رو تشکیل میدن.
عزیزانی که دچار عارضه شانمه یخ زده میشن، این بادکنک رو به خشکسالی رفته و این خشکی باعث سخت شدن حرکت و ملتهب شدن مفصل و بافت ها شده.
آفرین، حتما میپرسین دلیل اون خشک شدن آب بادکنک (کپسول شانه) چیه؟
دلایل یخ زدگی شانه
علم پزشکی همیشه با رخنه هایی مواجه بوده و هست و یکی از این رخنه ها در همین بادکنک پر آب مفصل شانه بروز پیدا میکنه و باعث میشه شانه یخ زده رخ بده!!!
ببخشید شوخی میکنم، البته جدی هم هستم. ولی منظور اینه که دلایل احتمالی متعددی برای بروز شانه یخ زده بر اساس تجربه و تحقیقات پزشکان زیادی در سراسر دنیا ارائه شده ول ییک یا چند دلیل قطعی براش ارائه نشده. این بدین معنیه که … جلوتر میگم به چه معنیه … ابتدا به عوامل مشترکی که در بین افراد دچار یخ زدگی شانه مشاهده شده میپردازیم.
- دیابت - نوع اول و نوع دوم. این عامل شایع ترین وجه مشترک با شانه یخ زده رو به خودش اختصاص میده
- منوپاوس (یائسگی) در خانوم ها - این هم یک عامل هورمونی و مرتبط با سن هست، پس از این دو مورد ابتدایی میتوانیم نتیجه بگیریم که تغییرات هورمونی هم در بروز شانه یخ زده دخیل هستند.
- تیرووید - چه تیرویید پرکار چه تیرویید کم کار. این عامل هم بسیار زیاد شکّ جامعه پزشکی رو در ارتباط با شانه یخ زده به خودش برانگیخته ولی مستندات کافی برای محکوم کردنش هنوز به دادگاه ارائه نشده تا جکم نهایی صادر بشه.
- مصدومیت های قبلی شانه و کتف (یا عمل جراجی این ناحیه) - این عامل رو در رده چهارم قرار دادیم ولی به طور واضح میشه گفت ارتباطش از دو عوامل دیگه مستقیم تره. اگر فردی در سنین پایین تر آسیبهای شانه و کتف از قبیل پارگی دستبند کتف و تاندونهای شانه رو تجربه کرده باشه، در سنین بالاتر ممکنه تیشرتشو با مقداری دشواری تنش کنه.
- فعلا به این عوامل بطور رسمی بسنده میکنیم و اضافه میکنیم که عامل سن، عوامل موروثی (شخصی در خانواده و والدین شانه یخ زده داشته)، و عوامل محیطی هم قطعا بی تاثیر نیستن کما اینکه به عامل سن، در ابتدای این مقاله و مورد سوم اشاراتی داشتیم.
اما بپردازیم به
نشانه های شانه یخ زده
الان لازمه بدونیم که از کجا تشخیص بدم پدر بنده شانه یخ زده دارند یا اینکه گرفتگی موقت شانه یا آسیب گردن یا چه و چه؟ این تشخیص درست اولین قدم برای درمان محسوب میشه.
به زبان ساده میشه گفت
- محدودیت حرکتی در زوایای مختلف . به زبان ساده یعنی شانه از سمت جانب و جلو از حدی بالاتر نمیاد و بالاتر آمدنش توام با بالا کشیدن کول و خم شدن گردن هست.
- عامل درد برای برخی از بیماران وجود دارد و برای برخی کمتر هست، و بطور کل عامل دردناک بعد از مدتی فروکش میکنه و میزان خشکی و جیرجیر کردن شانه موقع حرکت بیشتر میشه.
- اگر انجام این کارها براتون سخت، دردناک، یا غیرممکنه: لمس پشت سر با کف دست - لمس کمر با دست - شستو شوی
- با وجود همین عوامل تا حد زیادی میشه گفت شانه فرد یخ زده ولی برای اطمینان بیشتر به پزشک مراجعه کنید و ممکنه پزشکتون براتون تصاویر رادیولوٓژی تجویز کند.
تمرین برای درمان شانه یخ زده
خبر خوب در مورد شانه یخ زده این است که دامنه حرکتی و درد این عارضه خوب میشود البته، با صبر و استمرار در مراقبت و تمرین. کما اینکه باید اشاره کرد وقتی فردی دچار این موضوع شده، به هر حال آسیب به فرد رسیده و شفا یافتنش مثل خوب شدن یک زخم سطحی روی پوست نیست، و تاکید میکنیم، نیازمند زمان و مراقبت هست.
برای درمان شانه یخ زده معمولا عمل جراحی بخصوصی پیشنهاد و ارائّ نمیشه مگر اینککه پزشک تشخیص بده که این چنین تشخیصیی کمتر پیش میاد. درمانهای پزشکی شامل موارد زیر میباشد:
- هیدرودیلاسیون: در این فرایند کم درد، یک سوزن بلند حاوی مایع ژلاتینی که مخلوطی از کورتیکواستروییدها برای کاهش درد و مواد دیگری برای گشادسازی و آبرسانی به کپسول شانه است، به درون آن تزریق میکنند. - این مورد با احتمال زیاد دامنه حرکتی و درد مفصل فرد را بهبود بخشیده ولی بیمار با این خطر مواجه است که با خیال درمان شدن عارضه، با مراقبت کمتری از مفصل شانه استفاده کند غافل از اینکه به زودی تاثیر این مایع ژلاتینی کاسته شده و شانه با درد و خشکی به استقبال فرد بازمیگردد. ناگفته نماند از محسنات این تزریق، این است که فرد میتواند از این دوره ی بهبودی (هرچند موقتی) برای تمرین دادن و حرکات اصولی جهت بهبود شرایط مفصل شانه خود استفاده مفید ببرد.
- تمرینات فیزیوتراپی - تمریناتی که به سادگی در منزل و تقریبا بدون هیچ وسیله تخصصی قابل اجرا هستند و در میان-مدت، بسیار ثمربخش خواهند بود.
البته که موارد بیشتری میشود درمورد درمان شانه یخ زده اضافه کرد اما به دلیل کمتر مصطلح بودن و عدم ارتباط با حیطه تمرینی ما، اشاره ای نمیکنیم. درعوض به ارائه تمریناتی برای بهبود شانه یخ زده میپردازیم
تمرین برای درمان شانه یخ زده
قبل از شروع تمرینات لازم به ذکره تمرینات درمانی باید همراه با مراقبت های لازم همراه باشه تا اثربخشی مناسبی داشته باشه. این اصل برای همه مصدومیت های اسکلتی-ماهیچه ای صدق میکند و شانه یخ زده نیز از این قضیه مستثنا نیست.
با توجه به اینکه شانه یخ زده دامنه حرکتی بسیار کمتری نسبت به شانه سالم داره، تمرینات زیادی بطور مستقیم روی مفصل گوی و کاسه ای شانه قابل اجرا نیست در نتیجه، دیدگاه و هدف تمرینات ما در کیس های شانه یخ زده، بکارگیری ایجاد حرکت و انقباض و انبساط های ایزوتونیک در ناحیه شانه و اطراف آن میباشد.
بخش مهمی از تمرینات معطوف به انقباض های برونگرا یا ایسنتریک میباشد و بزرگترین گروه عضلانی که میتوانیم روی آنها کار کنیم، عضلات دستبند کتف هستند. این گروه شامل چهار عضله روی هر کتف میباشد که وظیفه چرخش و ثبات استخوان بازو در مفصل شانه را بعهده دارند.
چنانچه پیش تر ذکر شد، بسیاری از مواقع آسیب دیدگی های این عضلات در طول سالیان منجر به یخ زدگی شانه میشود و اگر اینطور نبوده باشد نیز، این عضلات بعد از یخ زدگی شانه (به هر دلیلی) به خاطر محدود شدن بکارگیری شان، تضعیف میشوند و نیاز به بازتوانی دارند.
تمرینات زیر را هر روز به مدت دو الی سه مرتبه تکرار کنید و برای تمرینات بیشتر همین امروز اپلیکیشن سلامت فول را به گوشی خودتان اضافه نمایید.
حقایقی درمورد شانه های یخ زده
- برخی کیس های شانه یخ زده، شانه بیمار (حتی بدون تمرن یا انواع دیگری از درمان)، بعد از مدتی بهبود پیدا میکند. در چنین مواردی نیز بهتر است موضوع را با پزشک متخصص درمیان بگذارید.
- در مواردی از شانه های یخ زده، شانه تخت تاثیر، بعد از مدتی بهبود پیدا میکند و شانه ی سمت دیکر دجار این عارضه میشود
- مصرف سیگار روند درمان بیماران شانه یخ زده را تا دو برابر کندتر میکند.
- چنانچه تمرینات درمانی شانه یخ زده با مدیریت و هددیات فیزیوتراپ یا فرد متخصص صورت گیرد، تاثیرر دوچندان خواهد داشت.
- مصرف ماهی، خانواده کلم ها، دارچین، زنجبیل، و ماست برای بهبود سلامت مفاصل توصیه میشود.
- شانه یخ زده عموما خودش خوب خواهد شد اما بعد از گذشت یک الی سه سال و در این مدت بیماران بسیار محتمل هستند که به خاطر همین عارضه، دچار مشکلات دیگری در ناحیه شانه و یا گردن بشوند و بازتوانی قدرت شانه ی تاثیریافته دشوار خواهد بود.
- در کشور ژاپن شانه یخ زده به خاطر شیوع بالای آن، به شانه پنجاه سالگی معروف است
- پایان
و در انتها حقایقی در این باره میگوییم: - یک سمت خوب بشه سمت دیگه پیدید میاد - اگر همراه با فیزیوتراپ یا فرد متخصص تمرین کار کنید تاثیر دوچندانه. عوامل مراقبتی اینه که از شانه اسیب دیده کمتر استفاده بشه و پیشنهادهای تغذیه ای - کسانی که شانه شون یخ میزنه یا اسیب دستبند کتف داشتند یا اینکه در اثر همین عارضه دستبند کتفشون ضعیف میشه و ما سعی میکنیم در این تمرینات این عضلات رو تقویت کنیم تا ابرسانی و قدرت رو به اطراف کپسول شانه افزایش بدیم و به مرور زمان کپسول شانه در مسیر سلامتی قرار بگیره.